Peru dağlarının yükseklerindeki Quelccaya buzulu endişe verici bir hızla küçülüyor ve gölgesinde yaşayan insanlar geçim kaynaklarını sürdürmek için mücadele ediyor.
AQuelccaya buzulunun eteğindeki turkuaz göl göründüğünde, Yolanda Quispe bakmak için duruyor. Birkaç hafta önceki son ziyaretinden bu yana daha fazla buzun eridiğinden emin. Bir park bekçisi olan Quispe 1982’de doğduğunda, Peru’nun And Dağları’nın merkezindeki Quelccaya, dünyanın en büyük tropik buzuluydu.
Kırk yıl sonra, neredeyse yarı yarıya küçüldü ve yine Peru And Dağları’ndaki Coropuna tarafından dünyanın en büyüğü olarak gölgede bırakıldı. Son zamanlarda yapılan bir çalışma, yakında ortadan kalkabileceğini öne sürüyor. “Beni çok üzüyor. Quelccaya benim için bir baba, bir anne gibidir. Onu korumak bir onurdur” diyor.
İklim krizi etkisini gösterirken ve buzullar eridikçe, Quispe ve Phinaya’daki topluluğunun yaşamları geri dönülmez bir şekilde değişiyor.
Quispe, “Buz örtüsü herkes için önemlidir – Cusco’da yaşayanlar için, Phinaya’da olanlar için,” diyor. “Buz örtüsü olmadan, su olmadan yaşayamayız. Her şeyden önce çocuklarımızı ve torunlarımızı etkileyecektir. İklim değişikliğinden en çok onlar etkilenecek” dedi.
Deniz seviyesinden neredeyse 5.000 m yükseklikte, en dirençli yumruları bile yetiştirmek imkansızdır. Yani Phinaya’da yaşayan 200 aile alpakalara bakıyor. Alpaka yapağı satışından elde edilen gelirle her kilo patates veya tuz satın alınır. Şimdi bu da tehdit altında.
Bölgenin su rezervleri gibi yüzlerce hektar mera da kuruyor.
Yirmi yıl önce Quispe’nin ailesi 1.000 alpakaya sahipti. Şimdi sadece 205 taneleri var. “İklim nedeniyle alpakalara bakmak gittikçe zorlaşıyor – buradaki yoğun soğuk, yağmurun olmaması ve otlakların kıtlığı” diyor. 2021’de bölgeyi vuran bir mega kuraklık sırasında 60 alpaka öldü ve bir düzine dişi düşük yaptı.
Phinaya’da yaşayan 61 yaşındaki Salomé Huillca da yağmur, kar ve rüzgarların sıklığı ve yoğunluğundaki değişimi görüyor. “Önceden suyumuz vardı, tepeler karla kaplıydı, yağmur da farklıydı ve dolu da yoktu” diyor.
Huillca’nın yedi çocuğu var, sadece biri hala kendisi ve eşiyle birlikte Phinaya’da yaşıyor. “Bazen endişeleniyorum çünkü çocuklarım burada değil. Burada soğuğu ve yağmuru yaşayan sadece biz ebeveynleriz. Dönmelerini isterdim ama istemiyorlar… İş olsaydı gitmezlerdi. Hala burada olacaklardı” diyor.
Ailesi, Phinaya’da kuraklıkta alpaka kaybetmeyen birkaç kişiden biri. Otuz yılı aşkın bir süredir, yağmur suyunu topluyor, küçük göllerde veya qochas’ta topluyor ve depoluyor . “Göllerimde su var ve bunun için mutluyum. Aksi takdirde hayvanlarımı alacak yerim olmazdı çünkü hiçbir yerde su yok. Şimdi hep kuru. Su olmazsa hayvanlar üzülür” diyor.
